Zawieszenie wykonywania władzy rodzicielskiej

Zawieszenie wykonywania władzy rodzicielskiej

Władza rodzicielska nad małoletnim niewątpliwie trwa od momentu narodzin dziecka aż do osiągnięcia przez nie pełnoletności i przysługuje w równym stopniu obojgu rodzicom. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia (art. 95 k.r.o.).
Powyższe daje jasno do zrozumienia, że jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Co za tym idzie, o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w przypadku braku porozumienia między nimi rozstrzyga właściwy miejscowo sąd opiekuńczy. Często przyczyną blokującą podjęcie decyzji, co do istotnych spraw dziecka nie jest brak porozumienia pomiędzy rodzicami, ponieważ mogą pojawić się takie zdarzenia, które uniemożliwią rodzicom wspólne decydowanie o losach dziecka.

Przemijająca przeszkoda jest główną przesłanką warunkującą możliwość orzeczenia przez sąd rodzinny zawieszenie wykonywania władzy rodzicielskiej. Poprzez przemijającą przeszkodę należy rozumieć taką okoliczność, która uniemożliwia danemu podmiotowi wykonywanie ściśle określonego prawa lub obowiązku, jednakże trwa jedynie przez pewien czas – przez co, występująca przeszkoda nie może charakteryzować się nieusuwalnością w czasie.

Zdecydowanie taką przyczyną może być nagłe pogorszenie się stanu zdrowia rodzica, wymagające leczenia lub rehabilitacji, co uniemożliwiałoby uprawnionemu decydowanie o losach dziecka wraz z drugim rodzicem, kiedy byłoby to konieczne dla zapewnienia ochrony dobra dziecka. Stały pobyt zagraniczny rodzica również uzasadnia zawieszenie jego władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi. Decyzje opiekuńcze w stosunku do dziecka powinny być podejmowane sprawnie i bez zakłóceń. Temu wymogowi nie może sprostać sytuacja, gdy jeden z rodziców przebywa stale za granicą i jest tam mocno zaangażowany w tworzenie nowych podstaw swojej egzystencji. Współdziałanie rodziców przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej staje się wówczas iluzją, władzę tę wykonuje praktycznie rodzic opiekujący się dziećmi i nie powinno dochodzić do zakłóceń w jej wykonywaniu. W konsekwencji zawieszenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców umożliwia w przedstawionej sytuacji harmonijne wykonywanie uprawnień rodzicielskich drugiemu z nich (por. art. 94 § 1 zd. drugie kro), a dzieje się to w interesie dziecka (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 1999 r., sygn. akt: III CKN 483/98, publikator: LEX nr 1232431).

Zawieszenie władzy rodzicielskiej nad dziećmi dopuszczalne jest także wtedy, gdy rodzice, którzy chcą sprawować władzę rodzicielską, nie sprawują jej wobec istniejących w tym względzie przemijających przeszkód, którym przeciwstawić się nie mogą. Dobro dziecka wymaga z reguły, by dziecko było wychowywane przez rodziców. W sytuacji wyjątkowej, gdy interes dziecka przemawia za jego stałym lub też ograniczonym w czasie przebywaniem u osoby trzeciej, a jednocześnie brak przesłanek, by rodziców pozbawić władzy rodzicielskiej, sąd może ograniczyć tę władzę na podstawie art. 60 k.r.o., powierzając wychowanie dziecka w tym okresie tejże osobie trzeciej (Postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 8 października 1964 r., sygn. akt: II CR 418/64, publikator: OSNC 1965/7-8/127).

Instytucja zawieszenia władzy rodzicielskiej jest ściśle związana z zasadą proporcjonalności, określaną także zakazem nadmiernej ingerencji. Według Trybunału Konstytucyjnego zasada proporcjonalności jest koniecznością zachowania odpowiedniej proporcji pomiędzy środkiem, jakim jest ograniczenie danego prawa lub wolności, a celem, rozumianym jako szeroko pojęty interes publiczny. Wskazana zasada uwidacznia swoje założenie w przypadku zawieszenia władzy rodzicielskiej w ten sposób, iż zawieszenie władzy rodzicielskiej, będące też w pewnym stopniu jej ograniczeniem, niesie ze sobą przede wszystkim ochronę dobra dziecka, która ma charakter wartości publicznej – przez co w interesie społecznym jest ochrona tego dobra i konieczne zastosowanie środka ograniczającego władzę rodzicielską nad małoletnim. Inaczej mówiąc: zawieszenie władzy rodzicielskiej ma wyłącznie na celu ochronę interesu dziecka i tylko z tego względu sąd rodzinny może orzec o jej zawieszeniu dla danego podmiotu. Decyzji rodzica o złożeniu wniosku w przedmiocie zawieszenia władzy rodzicielskiej nie należy przez to traktować jako umyślne i negatywne działanie względem tego rodzica, któremu sąd rodzinny ma orzec o zawieszeniu władzy rodzicielskiej, gdyż jego działania mają głównie na celu zabezpieczyć interes wspólnego małoletniego dziecka.

Pobyt rodzica na leczeniu zamkniętym, osadzenie rodzica w areszcie, wyjazd zagraniczny to tylko przykłady sytuacji życiowych, w których możliwe jest zawieszenie władzy rodzicielskiej rodzicowi.

Omawiane zagadnienie ma bardzo szeroki zakres, a zawarcie całkowitego omówienia byłoby trudne w jednym artykule. Z tego względu pragnę zaprosić do kontaktu z naszą kancelarią, celem omówienia swojej sprawy i podjęcia właściwych kroków w celu zawieszenia wykonywania władzy rodzicielskiej drugiego rodzica.

Zapraszam również do zapoznania się z innymi artykułami na naszym blogu, podejmujących się omówienia innych zagadnień związanych z prawem rodzinnym.

Autor: apl. adw. Piotr Bogdanowicz
Niniejsze opracowanie nie stanowi porady prawne.