Małżonkowie po zawarciu związku małżeńskiego zamieszkują wspólnie dom albo mieszkanie, które jest ich wspólną własnością, albo wyłącznie jednego z nich. Przebieg związku małżeńskiego wielokrotnie powoduje powstanie u małżonków wzajemnej niechęci do siebie, przez co nie mogą znieść nawet swojego widoku. Sytuacja wzajemnej nienawiści lub zniechęcenia często powoduje, iż drugi z małżonków szuka sposobności na pozbycie się współmałżonka ze wspólnie zamieszkiwanej nieruchomości. Najczęściej takowe próby mają miejsce w czasie trwania postępowania rozwodowego.

Czy małżonek może mnie wyrzucić przed wszczęciem sprawy o rozwód ?

Co do zasady, drugi małżonek, nawet jeśli ma wyłączne prawo do wspólnie zamieszkiwanej nieruchomości – nie ma prawa ,,wyrzucić” współmałżonka z zamieszkiwanego mieszkania czy też domu. Przepisy regulujące prawa i obowiązki małżonków jasno wskazują, iż w sytuacji, gdy prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. To samo dotyczy prawa do korzystania z przedmiotów urządzenia domowego (art. 281 ustawy z dnia
25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy). Od powyższego istnieje kilka wyjątków.

Pierwszym wyjątkiem jest sytuacja, kiedy to małżonkowie wspólnie zamieszkują lokal mieszkalny, a drugi małżonek swoim działaniem utrudnia korzystanie z lokalu mieszkalnego. W takiej sytuacji pokrzywdzony małżonek może wytoczyć powództwo o nakazanie przez Sąd eksmisji małżonka z tego samego lokalu, jeżeli ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie (art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego).

Drugim przypadkiem jest działanie małżonka nacechowane przemocą’ i agresją w stosunku do drugiego małżonka. Jeżeli małżonek/osoba stosujący przemoc domową wspólnie zajmuje mieszkanie i swoim zachowaniem, polegającym na stosowaniu przemocy domowej, czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, małżonek doznający tej przemocy może żądać, aby właściwy Sąd w postępowaniu nieprocesowym zobowiązał małżonka stosującego przemoc do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazał zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia (art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej).

Proces rozwodowy a eksmisja małżonka

Postępowanie rozwodowe dopuszcza jednoczesne rozstrzygnięcie sytuacji mieszkaniowej małżonków. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, Sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, Sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe (art. 58 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy). Po orzeczeniu rozwodu możliwe jest, na żądanie jednego z byłych małżonków, orzeczenie eksmisji drugiego z nich z mieszkania stanowiącego przedmiot wspólnego lokatorskiego prawa spółdzielczego, jeżeli drugi małżonek, w stosunku do którego w wyroku rozwodowym orzeczono eksmisję, mieszkanie to opuścił, a następnie ponownie je zajął (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9.07.1999 r., sygn. akt: III CZP 18/99, publikator: OSNC 1999/12/204).

Nie wykluczone, iż w czasie trwania procesu rozwodowego drugi małżonek będzie celowo dążył swym zachowaniem do utrudnienia korzystania z lokalu mieszkalnego lub wspólnego domu. Złożenie do Sądu pozwu rozwodowego może spowodować u drugiego małżonka nieuzasadniony wybuch agresji, która może eskalować ku przemocy względem niewinnego małżonka. W takich sytuacjach zastosować można środki wskazane na początku niniejszego artykułu.

Podkreślenia wymaga jednakże, iż eksmisja małżonka jest procesem skomplikowanym, wymagającym wykazania zasadności ,,wyrzucenia” małżonka z zamieszkiwanej nieruchomości. Co prawda, procedura cywilna przewiduje możliwość zabezpieczenia powództwa rozwodowego poprzez nakazanie drugiemu małżonkowi opuszczenia na czas trwania postępowania zajmowanego wspólnie dotychczas lokalu mieszkalnego, jednakże wniosek o zabezpieczenie musi spełnić szereg wymogów formalnych, a także sam wniosek nie może dążyć do zaspokojenia roszczenia przez stronę postępowania.

Omawiane zagadnienie ma bardzo szeroki zakres, a zawarcie całkowitego omówienia byłoby trudne w jednym artykule. Z tego względu pragnę zaprosić do kontaktu z naszą kancelarią, celem omówienia swojej sprawy o ,,wyrzucenie” małżonka ze wspólnie zamieszkiwanej nieruchomości i podjęcia właściwych kroków w tym celu.

Zapraszam również do zapoznania się z innymi artykułami na naszym blogu, podejmujących się omówienia innych zagadnień związanych z prawem rodzinnym.

Autor: apl. adw. Piotr Bogdanowicz
Niniejsze opracowanie nie stanowi porady prawnej.

Opublikowano wBlog